Ελενη Καραΐνδρου: Τρωάδες«Οι "Τρωάδες" είναι έργο σπαραχτικό... και ενώ η μουσική σε κάνει να αναλύεσαι σε δάκρυα, υπάρχει μέσα της κάτι που σε λυτρώνει. Σχεδόν σαν βάλσαμο» (στο βρετανικό «BBC Music Magazine»).«Παρά το πένθιμο φόντο των "Τρωάδων", αυτό που φτάνει με μεγάλη δύναμη στον ακροατή είναι η ποιητική ομορφιά της μουσικής... Οι "Τρωάδες" σε αγγίζουνε το ίδιο είτε ακούγονται στο περιβάλλον, για το οποίο γράφτηκαν, είτε από μόνες τους» (στο αμερικανικό μουσικό περιοδικό «Global Rhythm»). Πρόκειται για τη μουσική που η Ελένη Καραϊνδρου έγραψε για τις «Τρωάδες» του Ευρυπίδη που ανέβηκε (σε μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη και σκηνοθεσία του Αντώνη Αντύπα) στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το καλοκαίρι του 2001, αλλά και σε δεκαπέντε άλλα σημεία της Ελλάδας και της Κύπρου. Το κορυφαίο αντιπολεμικό έπος αποκτά μια θαυμάσια μουσική επένδυση, εμπνευσμένη από τη βία, την αγριότητα, την εκμετάλλευση, τη σκλαβιά και τα μαρτύρια του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Οι «Τρωάδες» του Ευριπίδη "διδάχθηκαν" στα 415 π. Χ., στη σκιά της ολοκληρωτικής ισοπέδωσης της Μήλου από τους Αθηναίους, η οποία ήθελε να διατηρήσει την ουδετερότητά της στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Οι "Τρωάδες" μεταφέρουν τη φωνή των γυναικών της Τροίας αλλά στην πραγματικότητα αποτελούν μια έμμεση καταδίκη της συμπεριφοράς των συμπολιτών του στη Μήλο και ίσως μια προειδοποίηση προς τους Αθηναίους για τις ολέθριες συνέπειες της ύβρεώς τους. Πράγματι οι Αθηναίοι θα γνωρίσουν συντριπτική ήττα στη σικελική εκστρατεία που θα ακολουθήσει. και η λαμπρή περίοδος της Αθήνας αρχίζει να φεύγει... Ένα μάθημα του 415 π.χ. που δόθηκε πολλάκις και σε διάφορες ιστορικές περιόδους, κι όμως, ακόμα και στις μέρες μας φαίνεται σαν να μην έχει διδαχθεί ποτέ. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ε. Καραϊνδρου ξεκινά το σημείωμά της στο ένθετο του δίσκου με τον τίτλο «Ωδή των Δακρύων». Σημειώνει χαρακτηριστικά: « ( Το Έργο) φώτιζε την ιστορία της ανθρώπινης οδύνης ανά τους αιώνες, φέρνοντας στ' αυτιά μου τον ήχο της κραυγής ενός ποιητή, που μέσα από το έργο του έκανε μιαν υπέρβαση καταλύοντας τον χρόνο… Γνωρίζοντας αρχαία Ελληνικά, είχα την τύχη να διαβάσω το πρωτότυπο κείμενο, ωστόσο, όταν στα χέρια μου έφτασε η ποιητική απόδοση στα Νέα Ελληνικά του Κ.Χ.Μύρη, άρχισαν ν' αναβλύζουν από μέσα μου οι πρώτες μελοποιήσεις και να έρχονται στ' αυτιά μου οι πρώτοι ήχοι οργάνων. Και τα όργανα παρουσιάζονταν από μόνα τους, ξεπηδούσαν από ανάγκη του υποσυνείδητου και φόρτιζαν με την ηχητική τους παρουσία την οδύνη της ανθρώπινης περιπέτειας σε τούτη εδώ τη συγκεκριμένη γη, της πατρίδας τη γη. Λύρα πολίτικη, κανονάκι, άρπα, νέι, σαντούρι, ούτι, λαούτο, νταϊρές, νταούλι, ήχοι που χάνονται στα βάθη των αιώνων. Ήχοι που χαϊδεύουν τα παράλια της Μ. Ασίας, ταξιδεύουν στη Μαύρη Θάλασσα, φωλιάζουν στους τρούλους της Κωνσταντινούπολης και ενώνονται με το λυγμό της Σμύρνης που καίγεται. Ήχοι αναγνωρίσιμοι, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στα Βαλκάνια και σε όλες τις χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο... Ήμουν Βέβαιη ότι μόνο αυτοί οι ήχοι μπορούσαν να ζωγραφίσουν τα ψυχικά τοπία των Τρωάδων, των γυναικών αυτών της Φρυγίας, που αιχμάλωτες δίνουν μάθημα ήθους και ψυχικού μεγαλείου στους Έλληνες κατακτητές». Έτσι, λοιπόν, ο εκμηδενισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η οργή που βγάζει αποτυπώνονται με τέλειο τρόπο στη μουσική της Ελένης Καραϊνδρου. Χωρίς υπερβολές (αντιθέτως, αρκετά λιτά), πλάθει λίγες, αλλά αρκετά σχηματοποιημένες εικόνες που τις απλώνει σε όλο το έργο. Πάντως αξίζει να επισημάνουμε ότι παρά τα μουσικά όργανα που επιλέγει η μουσική της δε θυμίζει παραδοσιακά τραγούδια. «Χρησιμοποιεί τον ήχο των οργάνων αυτών, τα οποία "εμποτίζουν" τις μελωδίες της με το ιδιαίτερο ηχόχρωμα και την τεχνική τους. Ένα γοητευτικό μουσικό αποτέλεσμα, που έρχεται να ενωθεί με την αρχαία φωνή του Ευριπίδη και να τη φωτίσει από μία ακόμη σκοπιά. Όλα δείχνουν ότι οι φωνές των γυναικών της Τροίας ηχούν και σήμερα, αφού και σήμερα υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να καθυποτάσσουν όσους δεν είναι με το μέρος τους, άρα είναι εναντίον τους.», σημειώνει ο Χάρης Σαρρής στο in.gr. Ο δίσκος κυκλοφόρησε ένα χρόνο αργότερα, το 2002, από την ECM Records (ECM New Series) σε παραγωγή του Manfred Eicher. Παίζουν οι μουσικοί: Σ.Σινόπουλος: ποντιακή λύρα,. Μ.Μπιλτέα: άρπα, Χ. Τσιαμούλης: νεϋ, ούτι, Π. Δημητρακόπυλος: κανονάκι, Α. Κατσιγιαννης: σαντούρι, Α. Παπάς: μπεντίρ, Β. Ηλιοπούλου, υπό την διεύθυνση του Αντώνη Κοντογεωργίου. Μαζί με το «Λιβάδι που δακρύζει» αποτελούν την «Ελεγεία του Ξεριζωμού» Για τον επίλογο αφήνουμε το λόγο και πάλι στην κορυφαία ελληνίδα δημιουργό: «Και τότε, εκείνο το βράδυ στην Επίδαυρο, στις 31 Αυγούστου 20οι, είδα στρατιές λαών ξεριζωμένων να διασχίζουν αργά τη σκηνή του αρχαίου θεάτρου και να περνάνε αμίλητοι: Αρμένιοι, Πόντιοι, Έλληνες της Σμύρνης, Εβραίοι, Κούρδοι, Κοσοβάροι, Αφγανοί... Είδα την περιφορά του μικρού Αστυάνακτα νεκρού, και δάκρυσα για τη γενοκτονία των λαών κι ένιωσα ευγνωμοσύνη που αξιώθηκα να βιώσω μια τέτοια οδυνηρή στιγμή αυτογνωσίας...» | 
|
| Euripides' play follows the fates of the women of Troy after their city has been sacked, their husbands killed, and as their remaining families are about to be taken away as slaves. However, it begins first with the gods Athena and Poseidon discussing ways to punish the Greek armies because they condoned Ajax the Lesser for dragging Cassandra away from Athena's temple. (From some ancient Greek paintings many people believe Cassandra was raped by Ajax the Lesser, but it does not say that in this story.) What follows shows how much the Trojan women have suffered as their grief is compounded when the Greeks dole out additional deaths and divide their shares of women. The Greek herald Talthybius arrives to tell the dethroned queen Hecuba what will befall her and her children. Hecuba will be taken away with the Greek general Odysseus, and her daughter Cassandra is slated to become the conquering general Agamemnon's concubine. Cassandra, who has been driven partially mad due to a curse by which she can see the future but will never be believed when she warns others, is morbidly delighted by this news: she sees that when they arrive in Argos, her new master's embittered wife Clytemnestra will kill both her and her new master. However, because of the curse, no one understands this response, and Cassandra is carried off. The widowed princess Andromache arrives, and Hecuba learns from her that her youngest daughter, Polyxena, has been killed as a sacrifice at the tomb of the Greek warrior Achilles. Andromache's lot is to be the concubine of Achilles' son Neoptolemus, and more horrible news for the royal family is yet to come: Talthybius reluctantly informs her that her baby son, Astyanax, has been condemned to die. The Greek leaders are afraid that the boy will grow up to avenge his father Hector, and rather than take this chance, they plan to throw him off from the battlements of Troy to his death. Helen, though not one of the Trojan women, is supposed to suffer greatly as well: Menelaus arrives to take her back to Greece with him where a death sentence awaits her. Helen begs her husband to spare her life and he remains resolved to kill her, but the audience watching the play knows that in the Odyssey, Telemachus will learn how Helen's legendary beauty wins her a reprieve. In the end, Talthybius returns carrying with him the body of little Astyanax on Hector's shield. Andromache's wish had been to bury her child herself, performing the proper rituals according to Trojan ways, but her ship had already departed. Talthybius gives the corpse to Hecuba, who prepares the body of her grandson for burial before they are finally taken off with Odysseus. Throughout the play, many of the Trojan women lament the loss of the land that reared them. Hecuba in particular lets it be known that Troy had been her home for her entire life, only to see herself as an old grandmother watching the burning of Troy, the death of her husband, her children, and her grandchildren before she will be taken as a slave to Odysseus. | |
No comments:
Post a Comment